Burgaz’da Donmuş Kareler VII.

“ aynama yansıyan anılarla, imgeler “

Fotoğraflar: Tuğrul ÜNSAL

Tasvir-i Cafe

Cafe Harrison denen yerin  

Tuğrul’un vizöründen

 Burgazada Sanatoryumu olarak

aynama yansımış hâli…

Adaya, Kınalıada yönünden vapur ve motorlarla gelenlerin, adaya yaklaştıklarında gözlerine batan ilk objedir, Harisson Cafe… 

Terrigal,  Nottingham, ve Boston’daki adaşları ile bağlantısı var mıdır, bilemem ama adaya her ayak basanın, adının neden ve nereden geldiğini mutlaka sorduğu bu mekânın iticiliği,  herhalde adanın ruhuna, sesine aykırı adı ile çirkin tabelasından olsa gerek… Allah’tan ki, Allah’tan, Tuğrul’un tasvirinde yer alan cemal-i mutlak, biri hüsn-ü kuruntu, üç kişi sayesinde bu çirkinlik biraz dengeleniyor da insan bir nebze tasvire göz atabiliyor!...

deyip tasviri, yaşlı ve bilge deniz minaresine gösteren yeşil gözlü, dede istiridye, ondan “… Beni artık buna da bulaştırma, çünkü ben buraları çok iyi bilmem, hem bütün bu çirkinliklerden dolayı çok yorgunum zaten… sen, en iyisi bunu, orada Medeni Bey Burnunda yıllardır yaşayan, oraları benden daha iyi bilen, yaşlı Burgaz Anasına sor… dedi.  Ben de hazır orada biraz bekledikten sonra, erguvan renkli ipliksi saçlarını savurarak, kıyı boyunca yüzen Burgaz Anasını gördüğümde, kendisini durdurdum ve…

Ey elini öpmeye uzak kaldığım,

Erguvan saçlarına el atamadığım

Bilge Burgaz Anası!

Nedir bu mekânın aslı astarı?

diye sordum.

Sormamla birlikte, bir sevindi ki fukara… Meğer uzun zamandır kimseyle konuşamamış, sessiz ve sakin günlük işlerini görüp kuytu bir yerde uyuklar durur,  avlanacak eski gücü de olmadığından ancak yanından geçen küçük deniz canlılarına takılırmış. Kendine değer verildiğinden mi neden bilmem, bir canlandı “Dur, sana bu mekânın hikâyesini sondan başa, baştan sona, bir bir anlatayım…” deyip bir konuşmaya başladı ki, susturana aşk olsun… 

Benim genç yaşlarımda, 1926 senesinde, Tuğrul’un tasvirinde görünen Gezinti Caddesinden, yukarıda Gönüllü Caddesine kadar olan,  içinde bir de köşk bulunan bu araziyi, sahibi Sinyosoğlu’ndan, alan Dr. Medeni Akman, buradaki mevcut köşkü, lüzumlu ilavelerle hıfzıssıhhaya muvafık bir tarzda, iki sene içinde tadil ederek, 1928’de İstanbul’un ilk sanatoryumunu vücuda getirdi.

Zevcesi, Müdüre Mihrinaz Medeni Hanımefendi himayelerindeki, teşrinisani bidayetinden nisan nihayetine kadar kaloriferleri de yanan, üç pavyon mevcutlu sanatoryumun, şarki cenubî ve cenup cihetlerinden gelen rüzgârlara açıklığı hasebi ile kış, yaz güneşli ve ılık, vâsi bahçesi ise çok canlıydı. 

Burgazada Sanatoryumu

cenubî ciheti

Cenuba nazır verandalı köşkteki umumi methalinden içeri girilince I.katta idari ve hıfzıssıhha odalarına, misafir kabul salonuna, yemek salonuna, kütüphane ve yazı odasına gidilirdi. II. ve III. Katlarda şarkî cenubî cihetteki beş oda ile garbî cenubî cihetteki 5 odada beyaz lake eşyalar, ikişer yatak ve her katta da duvarları beyaz fayans kaplı apteshaneler mevcuttu.

Ne yazık ki, 1941’de Heybeliada’da açılan büyük sanatoryum nedeniyle, Burgaz Tarihi’nin satırlarına düşen bu müessesenin hastalarının, güneşlenme yerlerinden biri de bana gösterdiğiniz tasvirin Burgazada Sanatoryumu olarak aynama yansımış yeriydi. 2009 yılında, benim de gözlerimin önünde yapılan katliamla, sanatoryuma bitişik bu yerdeki sarnıcın önden yırtılması, hafriyatının yapılıp sonra da tadil edilmesi suretiyle vücuda getirilen, kâfir namlı bu müessesenin iznini ise maalesef adanın belediyesine hâkim içtimaî demokrat bir fırka tarafından verildi! Başka da ne diyeyim?

Budur işte içinde İstanbul’un belki de Türkiye’nin en eski sanatoryumu ile adını bile anmak istemediğim kâfirin yerinin anılarımda aynama yansımış hali …” deyip, erguvan renkli ipliksi saçlarını savurarak, kıyı boyunca yüzen Burgaz Anası da bitirdi kendi hikâyesini…

 

-----------------------------------

 27 Ekim 2012, Burgazada